Η ΓΡΑΦΗ

Το αλφάβητο εφευρέθηκε για να αντικαταστή­σει το μυθικό ομιλείν με ένα λογικό και κατ’ επέκταση τη μυθική σκέψη με μια λογική σκέψη. Το αλφάβητο εφευρέ­θηκε για να μπορεί κανείς να «σκέπτεται» εν γένει με την κυριολεξία του όρου.

Τα παιδιά και οι αναλφάβητοι, που μυούνται στον κώδικα των γραμμάτων του αλφαβήτου, μαθαίνουν αρχικά να συλ­λαβίζουν και όχι να διαβάζουν. Μαθαίνουν τα σημεία, για να μπορέσουν από αυτά να μεταπηδήσουν στο σημαινόμενο, στην ομιλούμενη γλώσσα. Κατ’ αρχήν μαθαίνουν να ομιλούν ορθά. Κι όταν το μάθουν αυτό, τότε η ομιλούμενη γλώσσα γίνεται γι’ αυτούς ένα φαινόμενο, το οποίο το προσεγγίζουν με τη βοήθεια των σημείων. Τότε δεν ομιλούν πλέον, με τον τρόπο κατά τον οποίο αναπτύχθηκε το στόμα τους (αυτό το αφήνουν στους φλύαρους), αλλά ομιλούν τη γραφόμενη γερ­μανική, την αγγλική της Οξφόρδης, τη γαλλική της Εγκυ­κλοπαίδειας ή την ιταλική του Dante. Ομιλούν ορθά. 

Το αλφάβητο δεν κατα-γράφει την ομιλούμενη γλώσσα, αλλά την επι-γράφει, εξυψώνει τη γλώσσα και τη φέρνει στην κατοχή του, για να την τακτοποιήσει σύμφωνα με τους δικούς του κανόνες. Με αυτόν τον τρόπο το αλφάβητο κανο­νίζει και τακτοποιεί και αυτό που εννοεί η γλώσσα: τη σκέψη. Συνεπώς για εκείνους οι οποίοι κατέχουν το γράφειν, η ομι-λούμενη γλώσσα είναι ένα "μέσον" [Medium], με το οποίο αυτοί εκφράζονται (όπως συμβαίνει στην περίπτωση των παιδιών και των αναλφάβητων). Η γλώσσα είναι γι’ αυτούς πολύ περισσότερο το υλικό, επί του οποίου και εναντίον του οποίου εν-τυπώνουν [drucken] το αλφάβητο, προς την κατεύ­θυνση του οποίου στην κυριολεξία εξωτερικεύουν τον εκφρα­στικό τους τύπο [audrucken]. Κοντολογίς επεξεργάζονται τη γλώσσα.

Μόλις η γλώσσα παύει να αποτελεί "μέσον" και αρ­χίζει να συνιστά σκοπό, αρχίζει γενικά να φαίνεται το ου­σιώδες στοιχείο στο αλφαβητικό γράφειν. 

Ο γράφων αναγκάζει την ομιλούμενη γλώσσα να υπαχθεί στους κανόνες γραφής. Η γλώσσα αμύνεται. Κάθε γλώσσα αμύνεται με τον τρόπο που αντιστοιχεί στον χαρακτήρα της. Η γερμανική είναι ολισθηρή, η αγγλική ξηρή, η γαλλική πα­ραπλανητική, η πορτογαλική δόλια. Η γλωσσική δουλειά του γράφοντος είναι η κακοποίηση μιας γλώσσας, η οποία ελίσσεται κάτω από τα χέρια του, του διαφεύγει, συνθλίβεται κάτω του, τον αποπλανεί. Ο ψυχικός τόνος του αλφαβη­τικού γράφειν είναι ο αγώνας της αγάπης ανάμεσα στον γράφοντα και στη γλώσσα ("odi et amo", [μισώ και αγαπώ]). Σ’ αυτόν τον αγώνα αγάπης εκδηλώνεται η ικανότητα της γλώσσας: είναι ικανή για αυτό που πρωτύτερα ήταν αδια­νόητο.

Vilem Flusser

εκδόσεις: ποταμός